Leiderschapspraktijk 1: Visie gericht werken
Om een school goed te kunnen leiden moet ik ervoor zorgen dat de neuzen weer dezelfde kant op staan. Zonder een visie of een collectieve ambitie is het onmogelijk om goed te leiden. Zonder visie geen richting. Een gezamenlijke koers is de manier om de opbrengsten van de school te verbeteren (Galenkamp & Schut, 2020)
Samen met het team heb ik de collectieve ambitie/visie weer helder gekregen.
Slogan van IKC Prinses Margriet is: " Eigenwijs samen op reis". Dat is eigenlijk ook de slogan waar het team mee gaat werken. We verwachten dat kinderen onderzoekend gaan leren. Maar dat verwacht ik dan ook van mijn team.
Veel werd altijd voor de collega's bepaald. Er heerste een top-bottom sfeer. De directeur/MT/bestuurder beslist en het team moest draaien.
Ik heb de kaders aangegeven aan het team. Binnen de kaders moet het team zelf beslissingen gaan maken. De voornaamste vragen zijn: " Wat willen we, hoe willen we het en waarom willen we het?
Waar willen we naartoe werken en wat merken de kinderen daarvan? De collectieve ambitie zijn we gaan verwezenlijken door de inzet van Stichting LeerKRACHT als middel. Stichting LeerKRACHT geeft het team de kracht om weer over hun vak te gaan praten en collectieve keuzes te gaan maken met elkaar. Het geeft mij de kracht om het team weer in hun kracht te zetten, de juiste vragen te stellen en het team weer gemotiveerd te maken voor hun vak.
De collega’s maken gebruik van de verschillende instrumenten. Daarnaast is het van belang om te gaan werken volgens het evidence based learning. Dat betekent dat men ook de theorie erbij moet gaan zoeken om te komen tot resultaten.
Hiermee heb ik het volgende in gang gezet
- Het ontwikkelen van een gedeelde visie op onderwijs en opvoeding
- Het creëren van gedeelde (team) doelen
- Het bevorderen van acceptatie van groepsdoelen
- Het anticiperen op noodzakelijke veranderingen
Evaluatie tot nu toe?
Stichting LeerKRACHT is geïmplementeerd. Ze werken aan kleine doelen en bouwen dit uit, omdat het team nog eigen moet worden met de methodiek.
In het boek de professionele leergemeenschap in het onderwijs (Lieskamp, 2019) wordt gesproken over de bouwstenen om tot een goede leergemeenschap te komen.
Bouwsteen 1: Gemeenschappelijke visie/collectieve ambitie
Hier voldoen we aan. De neuzen staan dezelfde kant op. De collega's weten waar ze aan willen werken. En ook mijn visie om met een team te werken heb ik duidelijk verwoord naar het team door mijn inspiratie verhaal te vertellen.
Bouwsteen 2: Een ondersteunende leerstructuur
Hier voldoen we ook aan omdat de bordsessies zijn ingepland en er dan gewerkt kan worden aan de doelen. Verder werken we 6 tot 7 weken aan één doel. Dus er is voldoende tijd om het goed te hebben over een bepaald doel. We kunnen gaan onderzoeken en experimenteren.
Bouwsteen 3: een open en veilige leercultuur
Kijkend naar het enkelslag, dubbelslag en drieslag model van Wierdsma en Swieringa (2002) (Lieskamp, 2019) dan kunnen we concluderen dat we nu nog vooral zitten in de enkelslag (verbetering) en dubbelslag (vernieuwing).
Het team(IKC Zuiderenk) is nog niet zo ver om verder te ontwikkelen en andere procedures in te zetten. Alhoewel er wel een aantal collega’s zijn die dat wel aandurven. Daar zit een gedeelte coaching aan vast om de juiste personen in hun kracht te zetten. De collega’s die wel durven moeten de kartrekkers gaan worden van het proces.
Mijn leidinggevende kwaliteiten zoals het coachen komen dan van pas. Ik moet het team in de ontwikkel stand krijgen door en enthousiasme van de teamleden die wel willen in te zetten. Ik moet dus steeds meer het dialoog aangaan. Daarnaast vind ik het belangrijk om heel duidelijk in kaart te brengen wat de problemen zijn en waar we aan moeten gaan werken om verder te verbeteren en te ontwikkelen. (Urgentiebesef).
Bij Het team van IKC Prinses Margriet zitten we in de Dubbelslag. We willen graag vernieuwen. Het team wil graag begrijpen waarom we zaken op een bepaalde manier geregeld willen hebben. Maar ze willen ook graag onderzoeken hoe het anders kan.
Bouwsteen 4: Ondersteunend leiderschap
Gedeeld leiderschap is hier wel van belang. Dat betekent dat ik vertrouwen geef aan de medewerkers. Volgens Peters & Weggemans, 2012) moet je dan voldoen aan bepaalde principes.
- Wie weet mag het zeggen ( Iedereen in het team mag zijn/haar zegje doen)
- Samen schitteren
- Vakmanschap als basis
- Coördinatie vanuit de werkvloer
- Het primaire proces staat centraal
We voldoen aan alle bovenstaande principes. Ik geef het team de vertrouwen, maar vooral ook ruimte om zich verder te ontwikkelen. Ik laat ze de professional zijn. Dat betekent voor mij loslaten.
Bouwsteen 5: Een rijke leeromgeving
We hebben ervoor gezorgd dat leraren zich kunnen ontwikkelen door een onderzoekende houding te gebruiken, maar ook door collegiale consultatie te organiseren. We gaan uit van elkaars krachten en sterke punten en leren van elkaar. Daarin stimuleer ik de collega's en faciliteer ik waar nodig. Belangrijk is ook dat ik een sparrings maatje ben.
Bouwsteen 6: Samenwerking
Door de inzet van Stichting LeerKRACHT is de samenwerking stukken beter geworden. We zijn geen eilandjes meer, maar men praat gezamenlijk over onderwijs.
Componenten (Stoll et al) waarmee je doelstellingen kan behalen zijn:
- Samen praten over de doelen
- Onderzoeken
- Plannen
- Oefenen
- Voorbereiden
- Reflecteren
Bouwsteen 7: Een onderzoekende, reflectieve houding
Binnen het onderwijs is het van belang om te reflecteren op ons eigen gedrag. Daar hoort ook feedback, of liever feedforward bij. Wat kunnen doen om elke dag een beetje beter te worden. Daarnaast moet de feedback zo gegeven worden dat we er als organisatie ook iets mee kunnen, maar ook op persoonlijk vlak.
we zijn bezig met het geven van feedback aan elkaar. Daarin zie je dat het soms nog er persoonlijk opgevat wordt. Dit is een proces en daar zijn we goed mee bezig.
Bouwsteen 8: Het leren van leerlingen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid
Bij ons op school staat de leerling centraal. Dat is waar we altijd aan denken en ook altijd naar streven. Wat voor invloed hebben de veranderingen die we bedenken op het leerproces van de leerlingen.
Wat betekent dit voor mijn leiderschap op vormgevend en strategisch niveau
In augustus 2021 hebben we met beide teams de collectieve ambitie weer samen besproken en bepaald. Gedeeld leiderschap past me ook wel als persoon. Niet alleen omdat het moet in de context waar ik in zit (twee IKC’s leiden), maar ook omdat ik ervan uit ga dat we in het onderwijs met hart en ziel werken om de kinderen verder te laten ontwikkelen. Ik neem dan ook aan dat iedereen zijn/haar verantwoordelijkheden en taken voldoet en dan men werkt vanuit een intrinsieke motivatie.
Ik motiveer en coach waar moet, ik ben duidelijk als dat moet en durf beslissingen te nemen om te anticiperen op noodzakelijke veranderingen. Voorbeeld hiervan is het veranderen van thema op de borden. Gedragsmatig is een van de scholen een aandachtspunt. Elke jaar komt het thema gedrag terug op het verbeter bord. Dit jaar heb ik een extra bord gedrag toegevoegd en een ander thema laten vallen. De ontwikkeling binnen de school vroeg op dat moment leiding.